Przegrana wywołuje pełen wachlarz emocji, takich jak: smutek, złość, czy frustracja. Może być dla dziecka trudnym doświadczeniem. Natomiast nie jesteśmy w stanie całkowicie uchronić dziecka przed takimi doświadczeniami. Prędzej, czy później dozna przegranej i nieprzyjemnych emocji z nią związanych.
Warto dać dziecku przestrzeń do poznawania siebie, także poprzez trudne momenty. Sport to nie tylko chwile radości po zwycięstwach, ale także gorzki smak porażki, uczucie niespełnienia, czy niesprawiedliwości. Dzieci dopiero uczą się radzenia sobie z emocjami, dlatego mogą mieć szczególne trudności w obliczu porażki.
Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie wspierali dzieci w przeżywaniu tych chwil. Z porażki można czerpać także naukę dla siebie. To właśnie w ten sposób możemy pomóc naszym dzieciom.
Zacznijmy od własnych przekonań
Przekonania na temat porażki mają ogromny wpływ na to, jak dziecko radzi sobie z niepowodzeniami. Wiele zależy od tego, jak my, jako dorośli postrzegamy porażkę. Niezależnie od tego, czy jesteśmy rodzicami, czy trenerami młodych sportowców pierwszym krokiem dobrego wsparcia dzieci jest zastanowienie się nad swoim podejściem do porażki. Wato na początku odpowiedzieć sobie na pytania:
- Jakie mam podejście do porażki? Co dla mnie oznacza porażka?
- Czy przegrana dziecka wpływa na moje poczucie bycia dobrym rodzicem, czy trenerem?
- Jak reaguje, gdy moje dziecko przegrywa?
- Czy zdarza mi się wyrażać swoje negatywne emocje związane z porażką w obecności dziecka?
- Czy bardziej cenię proces uczestnictwa w sporcie i rozwoju dziecka, czy skupiam się na wynikach?
- Czy chce spełnić swoje ambicje poprzez udział w sporcie mojego dziecka?
Rodzicie, opiekunowie, czy trenerzy mają ogromny wpływ na rozwój dziecka. Pamiętajmy, że dzieci uczą się przez obserwację. Dlatego, jeśli chcemy pomóc dziecku radzić sobie z porażką, sami musimy dawać odpowiedni przykład. Odpowiedzi na powyższe pytania sprawiają, że poddajemy się refleksji, pukając do drzwi własnego wnętrza. Dzięki temu poznajemy przekonania, które kształtują nasze reakcje oraz podejście do porażki.
Dzieci są dobrymi obserwatorami. Intuicyjnie wyczuwają, jakie znaczenie przypisujemy wynikom. Jeśli stale dajemy do zrozumienia, że wartość dziecka zależy od zwycięstwa, poradzenie sobie z porażką będzie dla niego trudne. Każda przegrana może być odbierana jako zawód dla rodzica, co jest niezwykle obciążające emocjonalnie. Nawet jeśli werbalnie przekazujemy dziecku, że porażka nie jest niczym złym, nasze gesty i mimika mogą mówić coś innego. To właśnie te niewerbalne sygnały są najsilniej odbierane przez dziecko.
Pamiętajmy, że w sporcie dla dziecka najważniejszym aspektem jest rozwijanie siebie. Nauka umiejętności, które są potrzebne w doświadczaniu życia. To jest ważniejsze, niż miejsce zdobyte na zawodach.
Okazanie wsparcia i zrozumienia
Przegrana jest naturalnym aspektem życia. Prędzej, czy później wszyscy się z nią mierzymy. Dlatego nie bójmy się nieprzyjemnych emocji doświadczanych przez dziecko. Powiedz dziecku, że rozumiesz, jak bardzo jest mu trudno i że to naturalne czuć smutek, czy złość po przegranej. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że miłość, szacunek oraz wsparcie od rodzica nie zależą od jego sukcesów.
Uczenie wartości porażki
Jeśli nieprzyjemne emocje już opadną, możemy spróbować porozmawiać z dzieckiem. Bywa, że dziecko nie chcę rozmawiać od razu. Wtedy dajmy mu przestrzeń na przeżycie emocji, a rozmowę przełóżmy na później.
Podczas rozmowy pomóż dziecku zastanowić się:
- czego nauczyło się z tego doświadczenia?
- co może zrobić inaczej następnym razem?
Warto skupić się, jakie umiejętności zyskało poprzez udział w zawodach. Bądźmy wzorem do naśladowania, pokazując, jak radzić sobie z własnymi porażkami i wyzwaniami. Możemy podzielić się własnymi sposobami pokonywania trudności. Tylko należy pamiętać, aby dostosować je do wieku dziecka.
Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z emocjami
Pomóżmy dziecku wyrazić emocję w zdrowy sposób, na przykład poprzez rozmowę, rysowanie lub pisanie. Dobrze mogą sprawdzić się techniki relaksacyjnych, takie jak głębokie oddychanie, czy ćwiczenia uważności. Mogą one pomóc w radzeniu sobie ze stresem. Natomiast trzeba je dobrać indywidualnie, ponieważ nie każdemu dziecku może podobać się to samo. Czasem zdarza się, że niektórym dzieciom nie odpowiadają w ogóle. I to też jest ok. Jeśli coś się nie sprawdza, nie robimy niczego na siłę.
Zwróć uwagę na nadmierną presję
Warto zwrócić uwagę, czy dziecko nie jest podawane nadmiernej presji do wygrywania ze strony rodziców, opiekunów, czy trenerów. Najważniejsze dla dziecka jest czerpanie radości z uprawiania sportu i zdobywanie doświadczeń.
Czas na regenerację i zabawę
Zadbajmy też, aby dziecko miało czas na odpoczynek i regenerację po trudnych dla niego chwilach. Dając dziecku czas i przestrzeń na odpoczynek, pomagamy mu lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami. Ważne, aby dziecko miało czas na swobodną zabawę i relaks poprzez aktywności, które sprawiają mu radość, pomagają rozładować stres, czy napięcie.
Budowanie odporności
Wszystkie punkty, o których piszę, rozwijają odporność psychiczną dziecka. Nie unikanie a doświadczanie życia z naszym wsparciem – osób dorosłych.
Przegrana może być cenną lekcją, jeśli dziecko otrzyma odpowiednie wsparcie i narzędzia do radzenia sobie z nią. Pomagając dziecku w tych trudnych chwilach, wspieramy jego rozwój emocjonalny i budujemy fundamenty pod przyszłe sukcesy.